Podlasie to prawdziwy klejnot dla wszystkich miłośników dzikiej fauny, dziewiczej przyrody i nienaruszonych tradycji etnicznych. Region podlaski zajmuje północno-wschodnią część Polski, tworząc województwo podlaskie. Podlasie, znane również jako region przygraniczny z Białorusią, jest szczególnie znane ze wsi Białowieża, w której znajduje się ostatnia puszcza w Europie.
Podlasie – charakterystyka ogólna
Najbardziej zróżnicowane województwo Polski to rozległe lasy, jeziora i równiny ze stosunkowo niewielką liczbą miast oraz stosunkowo niewielką siecią dróg i linii kolejowych. Tak więc zwiedzanie Podlasia można porównać do powrotu do pierwotnego stanu, w którym przyroda jest bogata, a ludzie żyją w doskonałej harmonii z naturalnym otoczeniem.
Województwo podlaskie może pochwalić się aż czterema parkami narodowymi, z których najsłynniejszym jest Białowieski Park Narodowy. Jest to jedno z najlepszych miejsc na spacery na Podlasiu.
Powodów, dla których warto odwiedzić ten region we wschodniej Polsce, jest jednak o wiele więcej. Z tego względu przygotowaliśmy poniższy artykuł, który zapewni Wam odpowiednią motywację do wyruszenia w drogę z Warszawy, Gdańska, czy innego obszaru kraju lub świata, na wspaniale zachowany obszar Podlasia.
Zanim jednak zaczniemy, przedstawimy krótkie wprowadzenie do dziedzictwa kulturowego i historycznego Podlasia. A to dlatego, że miało duży wpływ na obecny stan regionu jako idealnego celu podróży zarówno dla tradycyjnych turystów, jak i entuzjastów Matki Natury.
Podlasie – historia i kultura
Sercem regionu podlaskiego jest województwo podlaskie ze stolicą w Białymstoku.
Podlasie to tzw. tygiel etniczny. W przeszłości region ten zamieszkiwały plemiona lechickie, bałtyckie i ruskie. A w XIV wieku Podlasie wchodziło w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego. Natomiast w 1795 roku obszar został podzielony między Cesarstwo Rosyjskie, Monarchię Habsburgów i Królestwo Prus. Podlasie ponownie stało się częścią Polski dopiero w 1918 roku.
Dzisiaj Podlasie to wciąż zbieg kultury polskiej, białoruskiej i litewskiej, na którą silny wpływ miała obecność Żydów, Rosjan, Ukraińców i Tatarów. Najbardziej rzuca się to w oczy, kiedy czyta się menu każdej podlaskiej restauracji.
I chyba nikogo nie dziwi fakt, że język „esperanto” został wymyślony właśnie przez mieszkańca Białegostoku – stolicy województwa podlaskiego.
Na Podlasiu pokojowo współistnieją wyznania prawosławne, katolickie, żydowskie i muzułmańskie. AZ kolei podczas zwiedzania okolicy można dostrzec świątynie wszystkich wyznań, nawet stojące obok siebie krzyże – prawosławny i katolicki.
Co warto zwiedzić na Podlasiu?
Przejdźmy jednak do powodów, dla których warto jak najszybciej odwiedzić Podlasie, a także, co warto zobaczyć na Podlasiu.
Żubr – legenda Podlasia
Jeśli istnieje jeden, bardzo oczywisty powód, dla którego warto jak najszybciej odwiedzić Podlasie, to jest właśnie ten. Dzięki odwiedzeniu tego pięknego regionu możemy przeżyć niezapomniane chwile, podziwiając ostatnie, żyjące na wolności żubry.
Żubr jest najcięższym ssakiem na kontynencie europejskim. Zwierzę to zamieszkiwało kiedyś całą Europę. Jednak z powodu masowego wylesiania żubr uchował się już tylko w Puszczy Białowieskiej na Podlasiu. Warto też dodać, że w przeszłości żubry i tutaj zniknęły z radaru. Na szczęście tylko na pewien czas. Po znacznych staraniach w XX wieku żubra udało się wyhodować i ponownie wprowadzić do Puszczy Białowieskiej.
Obecnie w Polsce żyje około 1500 wolnych żubrów. Jednak nadal trudno je dostrzec. Najlepszą porą na wypatrywanie żubrów jest zima – kiedy w Puszczy Białowieskiej temperatury spadają do -35°C. Jest to czas, kiedy żubry przemieszczają się w stadach i opuszczają las, aby znaleźć pożywienie w dystrybutorach siana. A jeśli chcemy zobaczyć je latem, musimy wstać o 3:00 nad ranem, ponieważ najbardziej aktywne są o wschodzie słońca.
A jeśli nie mamy czasu i cierpliwości na obserwowanie żubrów w Puszczy Białowieskiej, możemy wpaść z wizytą do „Rezerwatu Pokazowego Żubrów”. Ten duży park dla zwierząt odtworzył pierwotne warunki życia żubrów i jest strukturą półotwartą. Można tu spotkać najważniejsze ssaki żyjące w Puszczy Białowieskiej, takie jak łoś, ryś, jeleń i oczywiście żubr. Jest to idealne miejsce na Podlasiu dla całych rodzin.
Żubr jest silnie zakorzeniony w tożsamości Białowieży. Prawie wszędzie zobaczymy logotypy, rysunki, pamiątki i nawiązania do żubra. Nawet wódka ma tu swoje odniesienie do tego majestatycznego zwierzęcia. Mówimy oczywiście o Żubrówce, która przygotowywana jest z drogocennej trawy żubrowej.
Puszcza Białowieska – ostatni pierwotny las w Europie
Czy wiecie, że pierwotnie cały kontynent europejski pokryty był puszczą? Natomiast ostatnia i największa część jej szczątków znajduje się w Białowieży – jednej z głównych atrakcji Podlasia.
Wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, naturalny las Białowieski zajmuje powierzchnię 141 885 ha. Jest to jednak tylko około 30 procent puszczy. Pozostałe 70 procent leży po drugiej stronie granicy – na Białorusi.
Odwiedzenie ostatniej puszczy w Europie oznacza, że będziemy mogli cieszyć się naturą w najczystszej postaci. A to dlatego, że las istnieje bez ingerencji człowieka od ponad 900 lat. Nie wolno nawet zejść ze ścieżki, żeby swobodnie chodzić po lesie. Surowo zabrania się pozostawiania jakichkolwiek śladów.
Jak to się stało, że Puszcza Białowieska była tak dobrze zachowana, podczas gdy reszta padła ofiarą wylesiania? Ano dlatego, że starania o zachowanie Puszczy Białowieskiej sięgają ponad setki lat wstecz. Bardzo szybko panująca władza dostrzegła wyjątkową wartość tego regionu i postanowiła sprawować nad nim pieczołowitą opiekę.
W przeszłości puszcza była prywatną własnością carów rosyjskich i tylko car miał prawo do polowania na zwierzęta ją zamieszkujące. Gdyby ktoś inny zabił żubra, ryzykowałby karą śmierci.
Obecnie Puszcza Białowieska to wyjątkowe siedlisko, które nauczy nas, jak działa krąg życia. Ponadto jest to wymarzone miejsce, w którym można zobaczyć żubry, łosie, rysie i jelenie w ich naturalnym środowisku. Co więcej, Puszcza Białowieska jest jednym z najbardziej pożądanych miejsc do obserwacji ptaków.
Planując wizytę w Puszczy Białowieskiej, należy pamiętać, że tylko część Białowieskiego Parku Narodowego jest ogólnodostępna. Białowieski Park Narodowy ma ograniczony dostęp i można go zwiedzać tylko z przewodnikiem. Jednak w dalszym ciągu jest to jedno z najpiękniejszych miejsc na romantyczne spacery na Podlasiu.
Podlasie i przepiękne krajobrazy
Zwiedzanie Podlasia, a szczególnie Białowieży, jest swego rodzaju podróżą w czasie. Chodzi oczywiście o powrót do pierwotnego stanu, w którym ludzie i przyroda współistnieli w harmonii. Lokalną społeczność naznacza wszechobecny las, a niektórzy nawet mówią o nim tak, jakby żył.
Zaskakujące jest to, że wiele młodych osób w Białowieży poświęca swój czas ptactwu, wędkarstwu czy pracy z drewnem. Puszcza Białowieska i rozległe bagna Podlasia to bardzo wrażliwy klejnot, który potrzebuje ludzkiej życzliwości i szacunku.
Z racji tego, że wsie dzielą kilometry dzikich i rozległych krajobrazów, równin oraz lasów, będąc na Podlasiu, ma się wrażenie, że społeczności wiosek są jeszcze bardziej zwarte. Pielęgnowane są stare tradycje i wspólna praca, w których bierze udział każde pokolenie.
Najlepszym sposobem na cieszenie się relaksem na Podlasiu jest udział w jednym z licznych warsztatów oferowanych przez lokalną społeczność. Oto krótki wybór zajęć, jakie mogą skutecznie osłodzić nasz pobyt. Są to jedne z najlepszych atrakcji Podlasia:
- Pieczenie tortu weselnego w Dobrowodzie – możemy przygotować tradycyjny tort weselny w Dobrowodzie ze Stowarzyszeniem Kulturalnym.
- Warsztaty w Soce – pensjonat w tej wiosce zarządzany jest przez sympatyczne małżeństwo. Para przeprowadziła się z Sydney do Soce – wioski bez utwardzonej drogi, w sercu szlaku Krainy Otwartych Okiennic. Jest to istny raj dla powolnych podróżników. Są tutaj warsztaty mechaniczne, a także zajęcia z jogi, masażu i kosmetyki naturalnej.
- Przyrządzanie pierogów – pierogi to podstawa kuchni polskiej i podlaskiej! Występują w 101 wariantach i możemy je wcinać na słodko lub słono. Zajęcia z przyrządzania pierogów to doskonała okazja do poznania lokalnej społeczności i wspólnego spędzenia czasu.
- Warsztaty z tkania wianków kwiatowych – wianki kwiatowe są kluczowym elementem w kulturze słowiańskiej. Często są też przygotowywane w gronie dziewczyn. A więc jest to również idealna okazja, aby porozmawiać z ładnymi pannami.
A jeśli chcecie być jeszcze bardziej aktywni i pragniecie cieszyć się wolnym podróżowaniem po Podlasiu, to gorąco polecamy Wam wycieczkę kajakiem lub rowerem po Białowieży. Jest to doskonała metoda na cieszenie się bezkresnymi równinami, lasami i spokojem Podlasia. A przy okazji będziecie mogli zobaczyć jedne z najpiękniejszych miejsc na Podlasiu.
Atrakcje Podlasia – wioski zagubione w czasie
Podlasie to miejsce współistnienia teraźniejszości i przeszłości. Faktem jest, że stolica Białegostoku i wszystkie inne duże podlaskie miasta nie mają zupełnie czego zazdrościć żadnym miastom w Europie Zachodniej. Poza tym jest to jedno z niewielu miejsc, gdzie można bez trudu cofnąć się w czasie.
I rzeczywiście, jest wiele wiosek, które są odcięte wielkimi lasami i rozległymi równinami. Jest to typowy obrazek Podlasia. Niektóre nie mają nawet utwardzonych dróg. A to tylko potęguje wrażenie podróżowania poza utartym szlakiem.
Kwintesencję zagubionych w czasie wiosek można odnaleźć w Krainie Otwartych Okiennic. Kraina Otwartych Okiennic jest rodzajem szlaku, który prowadzi przez takie wsie jak Trześcianka, Soce i Puchały. Charakteryzuje się drewnianymi chatami i kolorowymi okiennicami.
Każdy dom w wiosce ma inne okiennice, a dekoracje snycerskie różnią się w zależności od właściciela posesji. Na przykład jedni z gospodarzy w Soce mają na swoich oknach dekoracje w kształcie kangurów, ponieważ przez długi czas mieszkali w Sydney.
W Soce można znaleźć muzeum i zajrzeć do różnych domów. Jest to absolutnie niewiarygodne, aby zobaczyć, jak przytulne są te wiejskie domki. Jednak z drugiej strony pokazują też, jak ciężkie musiało być życie. Do lat 60. w Soce nie było elektryczności, a temperatury zimą spadały nawet do -35°C!
Odwiedzanie wiosek, takich jak Soce, przypomina nam o wyrazach wdzięczności dla poprzednich pokoleń. Obecnie wisoki na Podlasiu zaczynają się wyludniać. Otwierają się jednak nowe pensjonaty, które są znakomite do cieszenia się spokojem Krainy Otwartych Okiennic.
Jeśli chcemy cieszyć się pięknem i wyjątkowością tego regionu, warto zdecydować się na pobyt w wiosce Soce. Tamtejsze pensjonaty oferują też warsztaty mechaniczne oraz zajęcia z jogi i kosmetyki naturalnej. Są to wspaniałe regiony na urlop na Podlasiu.
Podlasie i słowiański folklor
Podlasie to chyba najbardziej zróżnicowany region w Polsce! W tym miejscu mieszają się kultury: ukraińska, białoruska, polska, rosyjska, litewska, żydowska i tatarska. Podobno w dni targowe w Białymstoku można usłyszeć co najmniej pięć różnych języków. Nic więc dziwnego, że miasto jest kolebką esperanto.
Ten wyjątkowy tygiel kulturowy staje się najbardziej widoczny podczas czytania kart menu lub oglądania świątyń prawosławnych, katolickich, żydowskich i muzułmańskich. Jednym z najlepszych sposobów na cieszenie się tą żywą mieszanką kultur są imprezy folklorystyczne. Jest to świetna okazja, aby naprawdę żyć, słuchać i celebrować tę charakterystyczną mieszankę podlaskiego tygla.
Podczas gdy imprez kulturalnych jest mnóstwo do wyboru, warto zajrzeć na Noc Kupały w Białowieży. Noc Kupały można porównać do skandynawskiego „Sylwestra”. Całe wydarzenie to kolorowe suknie, skoczne melancholijne piosenki i rytuały. A zjeżdżają się na nie grupy osób nie tylko z Podlasia i pozostałych części kraju, ale również z Litwy i Białorusi. Tak więc, jeżeli szukacie atrakcyjnych rozrywek na Podlasiu, Noc Kupały Was nie zawiedzie.
Atrakcje naturalne Podlasia – flora i fauna
Jeśli jesteśmy miłośnikami przyrody, Białowieża będzie dla nas najlepszą atrakcją na Podlasiu! Dlaczego? A dlatego, że szczyci się wyjątkową i nienaruszoną florą i fauną, jakiej nie można już znaleźć w Europie. Jest to prawdziwy cud, który jest już ostatnim w swoim rodzaju.
Dzięki pierwotnej puszczy i obecności dużej ilości martwego drewna, krąg życia w tym regionie nie został zakłócony przez człowieka. W przeciwieństwie do większości lasów w Europie, drzewa Puszczy Białowieskiej wykiełkowały w sposób naturalny. A to oznacza, że znajdziemy tutaj drzewa młode, wielowiekowe i martwe. Jednakże nawet martwe drewno jest pełne życia, ponieważ staje się żywicielem grzybów i pożywką dla całych chmar owadów, dla których drewno to prawdziwy przysmak. Taka ilość obumarłych drzew nie występuje nigdzie indziej w Europie.
Z Puszczy Białowieskiej szczególnie ucieszą się obserwatorzy ptaków, ponieważ niektóre europejskie gatunki można spotkać tylko tutaj. I jest to jedyne miejsce, w którym można obserwować wszystkie europejskie dzięcioły. Niektóre z nich mogą gniazdować tylko w martwych świerkach. Dlatego ważne jest, aby krąg życia nie został przerwany.
W lasach tradycyjnych z reguły wszystko jest kontrolowane – od sadzenia po wycinanie drzew i wywóz ich z lasu. Z kolei w Puszczy Białowieskiej wszystko pozostawiono dobrej woli Matki Natury. I jak wiadomo, natura wie najlepiej.
Najstarsze kościoły na Podlasiu
Podróżując na Podlasie, zdecydowanie powinniśmy wziąć pod uwagę liczne kościoły i świątynie. Po pierwsze dlatego, że można tu zobaczyć świątynie niemal każdej większej religii. I po drugie, ponieważ każdy z tych obiektów jest tak intrygująco piękny, że zapiera dech w piersiach.
Ze względu na wyjątkową mieszankę kulturową na Podlasiu, która łączy kultury ukraińskie, białoruskie, polskie, rosyjskie, litewskie, żydowskie i tatarskie, natkniemy się na kościoły katolickie i prawosławne oraz meczety i synagogi. Najbardziej wizualnym symbolem pokojowego współistnienia kościoła katolickiego i prawosławnego są prawdopodobnie przydrożne krzyże – katolickie i prawosławne.
Uderzające jest jednak to, że synagog jest tylko kilka. Wcześniej Polska szczyciła się drugą co do wielkości społecznością żydowską na świecie. Jednak ta została bardzo zredukowana podczas drugiej wojny światowej. Najbardziej znane synagogi to Wielka Synagoga w Tykocinie i Synagoga w Orli.
Podlaskie cerkwie są niezwykle barwne, a najpopularniejsze są te niebieskie. Większość z nich to konstrukcje drewniane z intrygującą ornamentyką. Jedną z najsłynniejszych cerkwi jest miejsce pielgrzymek z „Lasem Krzyży”. Jest jedno z najlepszych miejsc do odwiedzenia w pobliżu Puszczy Białowieskiej. Najpiękniejsze kolorowe cerkwie znajdują się w Trześciance, Puchałach i Narwi.
Warto też dodać, że w XIV wieku na Podlasie przybyli Tatarzy. Dlatego do dziś zachowały się dwa meczety we wschodniej Polsce. Jednym z najciekawszych miejsc na Podlasiu jest tatarska wieś Kruszyniany. Jest to fascynujące miejsce, ponieważ można poznać intrygującą kulturę tatarską, której początki sięgają potomnych państw mongolskiego imperium Czyngis-chana. Meczet Bohoniki i meczet Kruszyniany to dwa inne w tym regionie.
Atrakcje Podlasia – kuchnia podlaska
A teraz mamy coś dla prawdziwych miłośników kuchni regionalnej. Podlaskie potrawy to po prostu niebo w gębie.
Należy zacząć od tego, że wszystko, co najlepsze w polskiej kuchni, a zwłaszcza kuchni podlaskiej, opiera się na lokalnych i sezonowych składnikach. Co więcej, w porównaniu z Europą Zachodnią porcje są duże i dostępne w doskonałej cenie!
Duży wpływ na kuchnię Podlasia mają lasy. Dziczyznę, jagody i grzyby można znaleźć w prawie każdej restauracji, gdzie podawane są w rozmaitych formach przez cały rok.
Jedne z najlepszych potraw kuchni podlaskiej to zdecydowanie chołodziec litewski (zimny barszcz) i kompot ze świeżych jagód. Oto niektóre z najbardziej typowych dań do spróbowania w Białowieży na Podlasiu:
- Babka ziemniaczana – placek ziemniaczany z kawałkami boczku
- Cepeliny, kartacze sejneńskie – wydłużone, owalne knedle z nadzieniem mięsnym
- Chołodziec litewski – chłodnik z kwaśnego mleka, buraków, ogórków i posiekanego świeżego koperku
- Pierogi ruskie – twaróg i knedle ziemniaczane
- Pierogi we wszystkich formach – z mięsem, kapustą i grzybami, jagodami, truskawkami itd.)
- Kompot – przygotowany z truskawek i dzikich jagód
- Sękacz – tort w kształcie piramidy, złożony z wielu warstw. Przygotowanie go zajmuje wiele godzin i obejmuje warstwy ciasta na obracającym się rożnie – nad otwartym ogniem.
- Wódka Żubrówka – wódka z trawą żubrową
Są to tylko niektóre z przepysznych potraw i napojów, jakich możemy zakosztować w podlaskiej kuchni. Przysmaków tych jest znacznie więcej.
Restauracja Carska na Podlasiu
Czy chcielibyście się poczuć jak członek monarchii królewskiej? Na Podlasiu macie ku temu okazję. Znajduje się tam stacja kolejowa otoczona mistycznymi lasami, która została zbudowana tylko po to, by gościć rosyjskiego cara. Później została przekształcona w jedną z najbardziej eleganckich restauracji w regionie. A w starych wagonach można przenocować! Restauracja Carska jest jednym z najbardziej wyjątkowych miejsc noclegowych na Podlasiu, gdzie również serwują znakomitą kuchnię.
Puszcza Białowieska od dawna była pielęgnowana przez władców. A to, że zakochali się w tej leśnej gęstwinie, jest jednym z głównych powodów, dla których udało się zachować jej pierwotny stan.
Puszczę Białowieską pokochali nie tylko carowie rosyjscy, ale także królowie polscy i litewscy, którzy zamienili Białowieżę na tereny łowieckie. Jednak to rosyjski car zbudował ogromne pałace, chaty myśliwskie i przekształcił las w swój prywatny teren łowiecki.
Pałac Carski został zniszczony w czasie drugiej wojny światowej. Oryginalnie obiekt został zbudowany w 1903 roku dla cara Mikołaja II, a po wojnie został całkowicie odrestaurowany. Restauracja oferuje wyśmienite dania kuchni polskiej i rosyjskiej. Wszystkie posiłki są gotowane powoli i różnią się w zależności od pory roku.
Z kolei zabytkowa wieża ciśnień przy dworcu i wagony zostały zamienione na luksusowe apartamenty. Ta oaza spokoju to raj dla smakoszy i powolnych podróżników, którzy lubią otaczać się naturą z królewskim akcentem.
Podlasie i wizyta na Białorusi
Jeśli lubimy zbierać pieczątki w paszporcie, być może zechcemy przekroczyć granicę z Białorusią.
Niecały kilometr od Puszczy Białowieskiej, jednej z głównych atrakcji Podlasia, znajduje się granica Polski z Białorusią. Najłatwiej jest odwiedzić Białoruś w ramach pozwolenia na zwiedzanie Białowieskiego Parku Przyrody.
Faktem jest także to, że około 70 procent terenu Puszczy Białowieskiej znajduje się na Białorusi. Tylko że przez długi czas granica ta była hermetycznie zamknięta. Ażeby jednak przyciągnąć turystów do dziewiczego lasu Białowieskiego na Białorusi, stworzono 3-dniowe zezwolenie, aby obcokrajowcy mogli odwiedzić go bez uzyskania białoruskiej wizy.
Paszport i zezwolenie należy okazać na przejściu granicznym Pererow – Białowieża.
Kilka informacji na zakończenie
Region podlaski to jedne z najbardziej dziewiczych terenów w naszym kraju. Jest to miejsce, gdzie przyroda może spokojnie się rozwijać, a zwierzęta nie muszą się zbytnio martwić o ingerencję człowieka w ich naturalne środowisko. Jest to fantastyczna lokacja dla ornitologów, miłośników żubrów i pasjonatów rzadkich gatunków roślin.
Jednakże Podlasie to nie tylko malownicze pejzaże i tętniąca życiem Matka Natura. Region skupia w sobie wiele zabytków w postaci kościołów, skansenów, wiosek, muzeów i wielu innych atrakcji, które stanowią prawdziwą gratkę dla historyków i estetów. Na Podlasie można wybrać się samemu albo z całą rodziną. Jest tutaj tyle atrakcji i rzeczy do zwiedzania, że o nudzie szybko zapomną zarówno dorośli, jak i najmłodsi podróżnicy.
Powyżej wypisaliśmy jedne z najlepszych atrakcji Podlasie. Jednak warto wziąć pod uwagę, że są to tylko niektóre z miejsc, jakie warto zobaczyć na Podlasiu. W rzeczywistości jest ich o wiele więcej niż te, które wymieniliśmy w tym artykule.